Β' έκδοση Κέδρος 2023, σ.σ. 304
Σκέφτομαι κάπου κάπου πόσο μοιάζει το θέατρο μ’ αυτό που κάνουμε καμιά φορά στη ζωή όταν καλούμε κάποιον με τον οποίο έχουμε μια διαφορά για «να κουβεντιάσουμε το θέμα». Και πόσο, ακόμα πιο πολύ, μοιάζει με το θέατρο μια τέτοια δράση όταν τον καλούμε για «να το ξανακουβεντιάσουμε». Τι κάνουμε τότε μ’ αυτό τον άλλο, ή μ’ αυτούς τους άλλους, αν η διαφορά είναι ανάμεσα σε πιο πολλούς; Συναντιόμαστε στο μέρος που ορίζουμε και εκεί ο καθένας έρχεται (περίπου) έτοιμος για την αντιπαράθεση. Παίρνει ή ξαναπαίρνει ο καθένας τη θέση που υποστηρίζει, αναφέρεται η προϊστορία της διαφοράς και τα συμβάντα, αν υπάρχουν και τέτοια. Κάποιοι ξαναζούν με πάθος όσα ένιωσαν κι όσα συνέβησαν, το σωστό ή το δίκιο διεκδικούνται από διάφορες θέσεις και διαφορετικές αντιλήψεις. Το επίμαχο θέμα φανερώνεται ολοένα και πιο πολύ, ενώ ταυτόχρονα φανερώνονται σε βάθος και οι αντίδικοι. Οι χαρακτήρες τους παίρνουν το είδος τους και το σχήμα τους, κι όσο πιο πολύ πασχίζει ο καθένας τους να κρίνει τον άλλο, τόσο πιο πολύ κρίνεται ο ίδιος, με κατάληξη το να βρεθούν όλοι τους ή οι πιο δραστήριοι σε μια ώρα κρίσεως. Ανελέητης μάλιστα κρίσεως, αφού ό,τι πεις είναι πια αμετάκλητα ακουσμένο κι ό,τι κάμεις αμετάκλητα ιδωμένο.
Ι.Κ.
Μια ξενάγηση στο έργο και στη σκέψη του δημιουργού. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης μας αποκαλύπτεται μέσα από δικά του κείμενα, άρθρα, ομιλίες, συνεντεύξεις, και μέσα από τρία διαφωτιστικά σχόλια των Κώστα Γεωργουσόπουλου, Κάρολου Κουν και Τάσου Λιγνάδη.
Κείμενα, Συνεντέυξεις, Ομιλίες του Ιάκωβου Καμπανέλλη
Κείμενα για τον Ιάκωβο Καμπανέλλη
~
Α' έκδοση Καστανιώτης 1990, σ.σ. 206 (εξαντλημένο)
* Από τη ζωή του Οιδίποδα ο Σοφοκλής παίρνει και φέρνει στη σκηνή την ημέρα κρίσεως του ήρωά του.
Τις ημέρες κρίσεως του Άμλετ μας φανερώνει κι ο Σαίξπηρ και το ίδιο συμβαίνει σε όλα τα μεγάλα και σημαντικά θεατρικά έργα, αρχαία, παλιά και σύγχρονα.
Αυτές οι ημέρες κρίσεως των θεατρικών προσώπων εμένα μου θυμίζουν το «εν ημέρα κρίσεως» της χριστιανικής θρησκείας μας. Αυτήν την ημέρα που ονομάζεται και «δευτέρα παρουσία». Γιατί όμως «δευτέρα παρουσία»; Αν η πρώτη είναι η εδώ στη γη, στη ζωή, και η «δευτέρα» στον άλλο κόσμο, η μετά θάνατον, τότε αυτή η δεύτερη είναι μια αναπαραγωγή, μια αναπαράσταση για να κριθεί ο παρουσιαζόμενος και να πάει στην κόλαση ή στον παράδεισο.
Μπορεί να μοιάζει παιδικά αφελής αυτή η σκέψη, αλλά τη βρίσκω ερεθιστική. Και μου αρέσει να πιστεύω ότι αυτό το πανάρχαιο επινόημα για μετά θάνατον ζωή διαχωρισμένη σε κόλαση και σε παράδεισο, συνέπεια τραγικής ανάγκης του ανθρώπου να θέλει μια μεταφυσική συνέχειά του, είναι και η πρώτη μορφή θεάτρου και ίσως και η μήτρα του. Και η σκηνή του θεάτρου, με όσα αναπαρασταίνονται εκεί, δεν είναι «άλλος κόσμος» και «άλλη ζωή»; Δεν είναι μια μεταπραγματική παρουσία και κρίση; Δεν είναι μια μορφή κόλασης και παραδείσου επί γης, μεταφερμένων απ' τα θεολογικά στα κοινωνικά μας μέτρα; Δηλώνω αδυναμία να πάω αυτόν τον συλλογισμό πιο πέρα. Αλλά έστω κι ως εδώ, μου φτάνει για να νιώθω τι υπέροχο και τρομερό παιχνίδι δόθηκε σε μας τους ανθρώπους του θεάτρου για να παίζουμε.
Δοκίμια και συνεντεύξεις
(επιλογή)
Στη σειρά: Σκέψη, Χρόνος και Δημιουργοί Διεύθυνση Θ.
Νιάρχος
Εκδ. Καστανιώτης 1990, σ.σ. 206 (εξαντλημένο)
ISBN 960-03-0694-X
σχ. εξωφ. Δ. Φωτόπουλου από σακούλα – μάσκα
(λεπτομέρεια) του Ν. Νικολάου, 1974
(Συμπεριλαμβάνονται τα κείμενα: Κ. Κουν: «Ένας
ανενεωτής της Ελληνικής θεατρικής γραφής», Τ. Λιγνάδης «Μια σύντομη ξενάγηση στο
θέατρο του Ι.Κ.» και Κ. Γεωργουσόπουλος «Το στημόνι και το υφάδι στο έργο του
Καμπανέλλη.»)
* Κείμενο Ι. Καμπανέλλη στο οπισθόφυλλο της έκδοσης.
